Upały nie są codziennością, jednak latem termometry wskazują czasem temperaturę powietrza przy powierzchni ziemi wyższą niż 30 st C. Wtedy możemy mówić o upałach, którą szczególnie dotkliwie.odczuwają seniorzy.
Pamiętajmy, że najwyższą temperaturę w ciągu dnia odnotowujemy w godzinach 15.00 - 18.00, a nie jak powszechnie się uważa w okolicach południa. Z kolei największe promieniowanie UV odnotowywane jest w godzinach 12.00–13.00.
Upały są bardzo niebezpieczne dla seniorów, u których wraz z wiekiem pojawiają się zaburzenia w odczuwaniu pragnienia. Dlatego tak ważne jest, aby w upalne dni pamiętać o nawodnieniu organizmu. Jeśli za mało pijemy, możemy doprowadzić do jego przegrzania, co z kolei może spowodować udar. Dodatkowo osoby powyżej 60 roku życia często mają problemy z układem krążenia, spada u nich wydajność układu oddechowego, zanikają gruczoły potowe, mogą chorować na cukrzycę, czy zmagać się z niedoczynnością tarczycy i właśnie dla nich upał jest dodatkowym obciążeniem. Wielu seniorów cierpi też na różnego rodzaju choroby i przewlekłe dolegliwości, co także zwiększa ryzyko wystapienia problemów zdrowotnych związanych z upałami.
Jakie zagrożenie dla seniorów stanowią upały?
Na skutek upałów seniorzy narażeni są odwodnienie organizmu, udar słoneczny i udar cieplny.
Co to jest odwodnienie organizmu?
Osoby starsze mają w swoich organizmach mniej wody, niż wtedy kiedy były młodsze. Mają także często zaburzone odczucie pragnienia, co może byc spowodowane pogarszającym się wraz z wiekiem funkcjonowaniem niektórych obszarów mózgu. Dlatego tak istotne jest, aby w czasie upałów seniorzy przyjmowali wystarczającą ilość płynów, w przeciwnym razie dojdzie do odwodnienia.
Objawy odwodnienia:
- zmęczenie,
- osłabienie,
- senność,
- też nadmierne pobudzenie,
- suche i spierzchnięte wargi,
- bóle i zawroty głowy,
- przyspieszona akcja serca,
- gorączka.
Jeśli nie zareagujemy w porę, to długotrwałe odwodnienie może prowadzić do ostrych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu seniora. W takim przypadku, spada ciśnienie tętnicze krwi, mogą wystąpić drgawki, zaburzenia związane z iluzją wzrokową, słuchową i dotykową oraz utrata przytomności. Gdy ubytek wody osiągnie powyżej 15% masy ciała, może nastąpić zgon.
W przypadku osób przyjmujących leki odwodnienie jest szczególnie niebezpieczne. Gdy dochodzi do niedoboru wody, zwiększa się stężenie leków w organizmie. To z kolei może spowodować zapaść lub inne powikłania.
Co to jest udar słoneczny?
Udar słoneczny, inaczej porażenie słoneczne, spowodowany jest długim przebywaniem na słońcu, bez nakrycia głowy i osłoniętego karku.
Objawy udaru słonecznego, to najczęściej:
- silne bóle i zawroty głowy,
- zaczerwienienie i poparzenie skóry,
- dreszcze i wysoka gorączka,
- obfite pocenie się,
- nudności i wymioty,
- ogólne uczucie niepokoju.
Skutkiem udaru słonecznego może być niewydolność nerek, zaburzenie rytmu serca, niedokrwienie serca, a w wyjątkowych przypadkach zapadnięcie w śpiączkę lub nawet śmierć.
Co to jest udar cieplny?
Udar cieplny, inaczej porażenie cieplne, spowodowany jest przegrzaniem organizmu na skutek wysokiej temperatury powietrza, odwodnienia organizmu oraz utraty elektrolitów. Temperatura ciała staje się tak wysoka, że organizm nie jest w stanie samodzielnie jej obniżyć. Udar cieplny może pojawić się nagle, często bez sygnałów ostrzegawczych, objawy udaru narastają szybko, w razie utraty przytomności konieczna jest pomoc lekarza.
Objawy udaru cieplnego:
- wyczerpanie,
- dezorientacja,
- uczucie gorąca,
- pragnienie,
- szum w uszach i skroniach,
- skurcze mięśni,
- przyspieszony rytm serca,
- mroczki przed oczami,
- zawroty i ból głowy,
- czasami nudności i wymioty,
- zaczerwieniona i sucha skóra,
- podwyższona temperatura ciała nawet powyżej 40°C,
- dreszcze,
- utrata przytomności.
Jeśli istnieje podejrzenie udaru cieplnego spowodowanego upałem, należy przede wszystkim wezwać pogotowie, gdyż udar może doprowadzić w szczególnych przypadkach nawet do śmierci. Zanim przyjedzie pogotownie, należy udzielić pierwszej pomocy osobie, u której podejrzewamy udar, czyli umieścić chorego w pozycji półsiedzącej w zaciemnionym, chłodnym pomieszczeniu, zrobić zimne okłady na głowę i kark, jednak nie wolno stosować lodu, ponieważ w zetknięciu z rozgrzanym ciałem może to spowodować szok termiczny. Należy podawać choremu napoje chłodzące - pamiętajmy, że zabronione jest picie alkoholu, kawy i herbaty. Ulgę przynieść może obłożenie całego ciała wilgotnymi i chłodnymi ręcznikami - co pewien czas trzeba je zmieniać.
Jak seniorzy powinni postępować, aby przetrwać upalne dni?
Nawadnianie organizmu w czasie upału
Najważniejsza rzecz, o której należy pamiętać podczas upałów, to picie co najmniej 2 litrów napojów dziennie. Zalecane jest picie niegazowanej wody mineralnej, herbatek i naparów ziołowych i niesłodzonych soków owocowych. Aby woda mineralna była smaczniejsza, można dodać do niej plasterek cytryny, pomarańczy, czy ogórka oraz gałązkę mięty. W aptekach dostępne są także preparaty z elektrolitami dedykowane osobom starszym. Seniorzy w mniejszym stopniu odczuwają pragnienie, dlatego pamiętajmy o stałym nawadnianiu organizmu. Pijmy małe porcje płynów regularnie w ciągu całego dnia.
Organizm można nawodnić także spożywając owoce i warzywa, które zawierają duże ilości wody oraz witaminy i mikroelementy, np. jabłka, śliwki, morele, czereśnie, brzoskwinie, arbuz, melon, mango, pomidory, ogórki.
Uwaga! W czasie upałów nie wolno pić alkoholu, należy ograniczyć mocną kawę i mocną, czarną herbatę, gdyż ich picie może prowadzić do zaburzenie równowagi elektrolitowej i zwiększyć ryzyko udaru.
Wyjście na dwór podczas fali upałów
Pamiętajmy, ale nie przebywać na dworze w godzinach 10.00-17.00, kiedy słońce jest najbardziej intensywne. W czasie dużych upałów najlepiej korzystać ze spacerów wcześnie rano lub późnym popołudniem i wieczorem. Jeśli już musimy wyjść na dwór w środku dnia, nie zapominajmy o nakryciu głowy i zasłonięciu karku, aby chronić się przed nadmiernym nasłonecznieniem i szkodliwym promieniowaniem UV. Odkryte części ciała, np. ramiona, twarz, dekolt, należy posmarować kremem z filtrem. Ponadto ubierzmy się lekko, idealna będzie przewiewna odzież wykonana z lekkich, naturalnych tkanin, takich jak bawełna, czy len. Tkaniny powinny być jasne, gdyż takie odbijają światło, natomiast ciemne kolory, zwłaszcza czarne, przyciągają słońce i zwiększają nagrzewanie się organizmu.
Jak ochłodzić mieszkanie w czasie upałów
Jeśli za oknem jest upał, zadbajmy o to, aby w naszym mieszkaniu było nieco chłodniej. Nie otwierajmy okien w ciągu dnia, aby gorące powietrze nie wpadało do środka. Jeśli słońce świeci w nasze okna, warto dodatkowo przysłonić je ciemniejszymi zasłonami, żaluzjami lub roletami. Aby przewietrzyć mieszkanie, otwierajmy okna wyłącznie wieczorem, w nocy i wcześnie rano, gdy temperatura na zewnątrz jest niższa, niż wewnątrz.
Aby ochłodzić się w mieszkaniu, warto zaopatrzyć się w wiatrak, wentylator lub klimatyzator.
Aktywność fizyczna a upały
W czasie upałów musimy ograniczyć aktywność fizyczną, zapomnijmy np. o tak lubianej przez seniorów uprawie ogródka, przejażdżce na rowerze, czy zajęciach fitness. W tym czasie duży wysiłek fizyczny jest niewskazany, gdyż może doprowadzić do przegrzania organizmu i odwodnienia.
Dieta w czasie upałów
W czasie upałów pamiętajmy o odpowiedniej diecie. To szczególnie ważne w przypadku seniorów. Często z powodu wysokiej temperatury nie chce nam się jeść, musimy jednak dostarczyć organizmowi codzienną dawkę niezbędnych składników odżywczych. Jeśli nie będziemy regularnie jeść, osłabimy nasz organizm, co przy wysokich temperaturach może prowadzić do wielu niebezpiecznych dla naszego zdrowia sytuacji. W gorące dni możemy jeść zupy typu chłodnik, lekkie sałatki, jogurty naturalne, czy pić kefiry i maślanki. W czasie upału nasze posiłki powinny być mniejsze i lekkostrawne. Lepiej jeść częściej, aby nie obciążać żołądka zbyt dużą ilością jedzenia.
Uwaga! Jedzmy produkty, które mają dużo wody, a mniej cukru, np. ogórki lub pomidory. Pomidory zawierają dodatkowo dużo potasu, który w czasie upałów jest wypłukiwany z organizmu. Warto sięgać też po sezonowe owoce – truskawki, śliwki, morele, czereśnie, brzoskwinie.
Chłodzenie ciała
Aby trochę się ochłodzić, możemy zastosować mokre okłady na czoło, czy kark. Dodatkowo możemy moczyć nogi w misce z chłodną, albo nawet zimną wodą. Dobrze jest mieć przy sobie dozownik z wodą, czy wodę termalną w sprayu, aby móc zwilżyć sobie twarz wodną mgiełką.
Image by rawpixel.com on Freepik
