Nietrzymanie moczu - kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Nietrzymanie moczu najczęściej dotyka kobiety, szacuje się, że problem dotyczy ok. 20% kobiet po 40. roku życia i blisko połowy kobiet w wieku podeszłym. U mężczyzn schorzenie występuje rzadziej, zakłada się, że co piąty mężczyzna skarży się na nietrzymanie moczu, choć wraz z wiekiem proporcje płci w grupie osób, których problem dotyczy, wyrównują się.
Nietrzymanie moczu to niekontrolowany, niezależny od woli częściowy bądź całkowity wyciek moczu z pęcherza moczowego. Nietrzymanie moczu jest zawsze nieprawidłowym objawem i nie należy zakładać, że jest to normalna sytuacja wynikająca ze starzenia się. Jest to dość krepujące i wstydliwe schorzenie, dlatego prawdopodobnie tylko co druga osoba z nietrzymaniem moczu zgłasza ten problem lekarzowi. Często następuje to po kilku latach od wystąpienia pierwszych objawów, a warto wiedzieć, że jest to choroba, która nieleczona będzie się pogłębiać, powodując nie tylko dyskomfort życia, ale czasem i całkowite wycofanie się z aktywności społecznej.
Kiedy zgłosić się do lekarza? Na wizytę należy się umówić, jeśli:
- zauważymy u siebie przypadek niekontrolowanej utraty moczu
- odczuwamy ból brzucha podczas oddawania moczu lub w czasie wysiłku fizycznego
- odczuwamy dyskomfort w okolicy krocza.
Wówczas należy udać się do lekarza rodzinnego lub lekarza POZ. Nie warto zwlekać z wizytą, gdyż problem nieleczony będzie się rozwijał i konieczne może się okazać leczenie operacyjne. Lekarz zapyta o objawy i może wykonać badanie. Lekarz prawdopodobnie zasugeruje prowadzenie dzienniczka mikcji (oddawania moczu), w którym będzie trzeba zapisywać ilość spożywanych płynów oraz jak często występuje potrzeba oddawania moczu. Prawidłowo wykonana diagnostyka dokładnie określi rodzaj i przyczynę nietrzymania moczu, jest to kluczowe dla powodzenia terapii NTM. Błędnie postawiona diagnoza niesie za sobą wysokie ryzyko nie tylko braku poprawy, ale wręcz pogorszenia stanu zdrowia pacjenta.
Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może skierować pacjenta na dodatkową konsultację do specjalisty: urologa (urologia czynnościowa) lub ginekologa (uroginekologia).
Rodzaje nietrzymania moczu
Istnieje kilka rodzajów nietrzymania moczu:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu – występuje najczęściej, to bezwiedne wypływanie niewielkich objętości moczu z pęcherza bez towarzyszącego uczucia parcia (tzw. popuszczanie). Mocz wydobywa się, gdy pęcherz jest pod ciśnieniem najczęściej podczas wysiłku fizycznego (podnoszenie czegoś, podskoki, bieganie), ale również podczas kaszlu, śmiechu, czy kichania. Jest to spowodowane osłabieniem mięśni dna miednicy, które nie zaciskają prawidłowo cewki moczowej. Osłabienie mięśni dna miednicy może być spowodowane ciążą, porodem, menopauzą, otyłościa, a także operacją ginekologiczną, czy wiekiem.
- nietrzymanie moczu z nagłym parciem – mocz wycieka, kiedy występuje nagła, intensywna potrzeba oddania moczu lub wkrótce potem, dzieje się to zwykle w ciągu kilku sekund. Najczęstszym objawem jest bezwiedna utrata moczu poprzedzona silnym parciem na cewkę moczową, a także nietrzymanie moczu w nocy (nokturia/nykturia). Do tej grupy należy również zespół nadpobudliwego pęcherza (nadreaktywnego/nadaktywnego). Przyczyną tego rodzaju nietrzymania moczu jest nieprawidłowa i nadmierna aktywność mięśni pęcherza, nadwrażliwość pęcherza, spowodowana np. nawracającymi infekcjami układu moczowego lub chorobami ogólnoustrojowymi (cukrzyca, choroba Parkinsona, choroba Alzheimera, stwardnienie rozsiane, demencja starcza).
- mieszane nietrzymanie moczu – będące połączeniem wysiłkowego nietrzymania moczu oraz nietrzymania moczu z parcia.
- nietrzymanie moczu z przepełnienia (przewlekłe zatrzymanie moczu) - występuje wówczas, gdy nie można całkowicie opróżnić pęcherza, co powoduje częste wycieki. Zdarza się zwłaszcza u mężczyzn z powiększonym gruczołem krokowym. Pojawia się stałe lub okresowe wyciekanie moczu z przepełnionego i rozciągniętego pęcherza, spowodowane upośledzoną kurczliwością wypieracza. Chory musi często chodzić do łazienki, budzi się w tym celu w nocy.
Leczenie nietrzymania moczu
W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu należy zadbać o wzmocnienie mięśni dna miednicy, może to nawet doprowadzić do ustąpienia dolegliwości. Ćwiczenia mięśni Kegla (mięśni dna miednicy) powinny być wykonywane regularnie - co najmniej 3 razy dziennie i co najmniej przez 3 miesiące. Po tym okresie można oczekiwać poprawy.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu można także leczyć chirurgicznie. Jest wiele metod takiego leczenia i przeprowadzane są one z różną skutecznościa, niekiedy nie zapewniają długotrwałego efektu - następuje nawrót nietrzymania moczu po pewnym czasie. Zawsze przed wyborem proponowanego leczenia należy zapytać, jaka jest skuteczność zabiegu oraz czy jego efekty są trwałe.
Najskutecniejsze zabiegi, to:
- podwieszenia szyi pęcherza
- operacje pętlowe
W przypadku nietrzymania moczu z nagłym parciem leczenie polega na odpowiednim „treningu” pęcherza, który prowadzi do rzadszego występowania parcia oraz pozwala na jego kontrolowanie, tzn. pozwala panować nad potrzebą oddania moczu.
Osoby cierpiące na nietrzymanie moczu mogą korzystać z refundowanych wyrobów medycznych, takich jak środki chłonne (pieluchomajtki, majtki chłonne, pieluchy anatomiczne, wkłady urologiczne). Należy dobrać odpowiedni rodzaj i rozmiar do swoich potrzeb w ciągu dnia i nocy.
Aby uniknąć niekomfortowej sytuacji w przypadku pojawiających się epizodów z nietrzymaniem moczu, warto przed zaplanowanym spotkaniem, czy wieczorem ograniczyć spożycie płynów.
Jak zapobiegać nietrzymaniu moczu
Istnieje kilka sposobów, aby zmniejszyć ryzyko nietrzymania moczu. Przede wszystkim należy zmienić styl życia:
- należy zrezygnować z używek (alkohol, kofeina, palenie papierosów),
- ograniczyć spożywanie napojów gazowanych,
- osoby z nadwagą lub otyłością powinny zredukować masę ciała.
- zwalczanie zaparć poprzez prawidłową dietę oraz unikanie nadmiernego parcia przy oddawaniu stolca - które zwłaszcza w dziecięcym lub podeszłym wieku prowadzi do wystąpienia wysiłkowego nietrzymania moczu
- unikanie ciągłego, nadmiernego wysiłku fizycznego
- wykonywać regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie dna miednicy.
Ćwiczenia mięśni Kegla (dna miednicy)
Wzmocnienie mięśni dna miednicy może pomóc w zapobieganiu nietrzymaniu moczu. Jest to bardzo pomocne w przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu. Ćwiczenia najlepiej skonsultować z fizjoterapeutą specjalizującym się w urologii i/lub w uroginekologii. Warto zacząć od prostych, ale systematycznych ćwiczeń w seriach, które mogą być wykonywane zarówno podczas codziennych czynności jak również jako element codziennej gimnastyki. Już pięć minut ćwiczeńdziennie może znacznie zmniejszyć nietrzymanie moczu, a nawet sprawić, że problem zniknie.
Ćwiczenia należy wykonywać regularnie przez kilka miesięcy, wówczas zauważymy efekt w postaci wzrostu siły mięśni, co z kolei złagodzi lub całkiem zlikwiduje problem nietrzymania moczu. Ćwiczenia należy kontynuować, nawet jeśli zauważymy poprawę. Panowie też mogą ćwiczyć mięśnie dna miednicy, co dodatkowo pomaga w zaburzeniach erekcji.
Jak wykonywać ćwiczenia mięśni dna miednicy
Ćwiczenia można wykonywać na leżąco, na siedząco lub na stojąco. Na początek warto zacząć od pozycji leżącej, gdyż istnieją opinie, że ćwiczenia w tej pozycji są skuteczniejsze.
Należy położyć się wygodnie, na łóżku lub na macie z nogami ugiętymi w kolanach. Ćwiczenia polegają na nagłym zaciskaniu mięśni dna miednicy, a następnie na ich rozluźnianiu. Ćwiczenia te mogą wykonywać również mężczyźni. Na początek należy zaciskać mięśnie wokół odbytu. Następnie zaciskać mięśnie wokół pochwy i cewki moczowej (tak, jakby się coś trzymało w pochwie). Pośladki i uda powinny być rozluźnione. Seria powinna wyglądać w taki sposób, że przerwa między skurczami jest mniej więcej tak długa, jak sam skurcz. Należy zacisnąć mięśnie na dwie sekundy, a następnie rozluźnić na dwie sekundy.
Mocny zacisk - zaciśnąć mięśnie dna miednicy tak mocno, jak to możliwe. Trzymać przez pięć sekund. Rozluźnić na pięć sekund. Powtórz 5-10 razy.
Zacisk wytrzymałościowy - zacisnąć w stopniu umiarkowanym na tak długo, jak to możliwe. Spróbować trzymać zacisk przez minutę. Róbić to po każdym zakończeniu zaciskania mocnego.
Szybkie zaciskanie - zacisnąć tak mocno, jak to możliwe, na dwie sekundy. Następnie rozluźnić na dwie sekundy. Zrobić to 5-10 razy dziennie i za każdym razem, kiedy przeczuje się nadchodzące kichnięcie, kaszlnięcie lub śmiech.
Image by krakenimages.com on Freepik
